علائم و علت و راه های درمان انسداد و گرفتگی روده

انسداد یا گرفتگی روده مشکلی است که در آن غذاها و مایعات به دلیل بسته بودن مسیر، نمی توانند از روده باریک (کوچک) یا روده بزرگ (کولون) عبور کنند.

گرفتگی روده می تواند به دلیل چسبندگی روده که معمولا بعد از عمل جراحی اتفاق می افتد، وجود کیسه های برآمده ملتهب یا چرکی در دیواره روده ها (دیورتیکولیت) ، فتق و یا تومورها ایجاد شود.

بدون درمان پزشکی، قسمت های مسدود روده می میرند و باعث بروز مشکلات جدی می شوند. اما با مراقبت دقیق پزشکی، گرفتگی روده اغلب به طور موفقیت آمیزی برطرف می شود.

علائم و نشانه‌های انسداد روده

• درد شکم
• حالت‌تهوع
• استفراغ
• اسهال
• یبوست
• ناتوانی در دفع گاز یا مدفوع
• تورم شکم

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد

باتوجه به مشکلات جدی که می‌تواند در اثر انسداد روده ایجاد شود، در صورت وجود درد شدید شکم یا سایر علائم انسداد روده باید بلافاصله به پزشک مراجعه شود.

انسداد مکانیکی روده کوچک

علل متداول انسداد مکانیکی که در آن مانعی فیزیکی روده کوچک را مسدود می‌کند، عبارتند از:

• چسبندگی‌های روده – نوارهای بافت فیبری در حفره شکم که ممکن است بعد از جراحی شکم یا لگن ایجاد شوند
• فتق – قسمت‌هایی از روده که به قسمت‌های دیگری از بدن بیرون زده و برجستگی پیدا می‌کنند
• تومورهای روده کوچک
• بیماری‌های التهابی روده مثل بیماری کرون
• پیچ خوردن روده
• تلسکوپی شدن روده

انسداد مکانیکی روده بزرگ

انسداد مکانیکی روده بزرگ مشکل چندان شایعی نیست. علل احتمالی این نوع انسداد عبارتند از:

• سرطان روده بزرگ
• دیورتیکولیت – مشکلی که در آن کیسه‌هایی کوچک و بیرون‌زده (دیورتیکول) در مجرای گوارش دچار التهاب یا عفونت می‌شوند
• پیچ‌خوردگی روده بزرگ
• انبار شدن مدفوع
• باریک شدن روده بزرگ به علت التهاب و زخم

چه عواملی خطر ابتلا به گرفتگی روده را افزایش می دهند؟

• عمل جراحی شکم یا ناحیه لگن باعث چسبندگی روده می شود که از علل شایع گرفتگی روده است.
• بیماری کرون که دیواره روده را ضخیم می کند، در نتیجه مسیر عبور غذها را تنگ می نماید.
• سرطان ناحیه شکم، به خصوص اگر برای برداشتن تومور ناحیه شکم تحت عمل جراحی قرار بگیرید و یا رادیوتراپی (پرتودرمانی) شوید.

مشکلات ناشی از گرفتگی روده کدامند؟

عدم درمان گرفتگی روده باعث بروز مشکلات جدی و مرگبار می شود که عبارتند از:

۱- مرگ بافت :
انسداد روده جلوی جریان خون به قسمتی از روده را می گیرد. کمبود خون باعث مرگ دیواره روده می شود. مرگ بافت روده باعث پارگی  و سوراخ شدن دیواره روده و در نتیجه عفونت آن می شود.

۲- عفونت : 
به عفونت حفره شکمی در اصطلاح پزشکی، پریتونیت می گویند. این مشکل مرگبار است و بایستی فورا تحت درمان پزشکی و اغلب عمل جراحی قرار بگیرید.

 

درمان‌ها و داروها

درمان انسداد روده به علت بروز مشکل بستگی دارد ولی عموما به بستری شدن بیمار نیاز خواهد بود.

بستری شدن برای تثبیت وضعیت. وقتی به بیمارستان می‌رسید، گروه پزشکی ابتدا تلاش برای تثبیت وضعیت شما خواهند کرد تا بتوانید درمان‌ها را پشت سر بگذارید. آنها برای این منظور:

• برای تجویز مایعات، خط وریدی در سیاهرگ بازو شما قرار خواهند داد.
• وارد کردن لوله نازو گاستریک از راه بینی و وارد کردن آن به معده برای مکش هوا و مایعات و تسکین ورم شکم.
• قرار دادن یک لوله نازک قابل انعطاف (کاتتر) در مثانه برای زهکشی ادرار و جمع کردن ادرار برای آزمایش

درمان انسداد مکانیکی جزیی

در این نوع انسداد مکانیکی هنوز مقداری غذا و مایعات از روده قابل عبور است و پس از تثبیت وضعیت، بیمار به درمان بیشتری نیاز نخواهد داشت. در این حالت پزشک یک رژیم‌غذایی کم‌فیبر به شما خواهد داد که برای روده‌ای که دچار انسداد جزیی است، هضم آن ساده‌تر است. در صورتی که انسداد به خودی خود برطرف نشود، برای رفع انسداد، بیمار به جراحی نیاز خواهد داشت.

درمان انسداد مکانیکی کامل

اگر انسداد روده به گونه‌ای باشد که چیزی از روده رد نشود، انسداد کامل است و برای رفع آن بیمار نیاز به جراحی دارد. نوع عمل جراحی به عامل ایجادکننده انسداد و بخش آسیب‌دیده روده بستگی دارد. جراحی شامل برداشتن انسداد و همچنین بخش‌های دیگری از روده است که دچار صدمه یا مرگ شده است.

همچنین ممکن است پزشک به جای جراحی از یک استنت متسع‌شونده فلزی استفاده کند. در این حالت از طریق آندوسکوپ، لوله‌ای را از راه دهان یا مقعد، وارد روده بزرگ می‌کنند. این استنت با فشار روده بزرگ را باز می‌کند تا انسداد دفع شود. از استنت‌ها معمولا برای درمان بیماران مبتلا به سرطان پستان یا برای تسکین موقت در افرادی استفاده می‌شود که از نظر عمل جراحی پرخطر تلقی می‌شوند. پس از تثبیت وضعیت نیز باز بیمار به عمل جراحی نیاز خواهد داشت.

درمان ایلئوس پارالیتیک

در صورتی که مشخص شود نشانه‌های بیماری به علت ایلئوس پارالیتیک به وجود آمده است، پزشک به مدت یک یا دو روز وضعیت بیمار را در بیمارستان کنترل می‌کند. ایلئوس پارالیتیک غالبا یک حالت موقتی است که به خودی خود بهبود می‌یابد.

در صورتی که ظرف چند روز ایلئوس پارالیتیک بهبود نیابد، ممکن است پزشک دارویی تجویز کند که سبب انقباض عضله شود و به این ترتیب وضعیت مساعدی برای عبور غذا و مایعات در روده فراهم آید. در صورتی که ایلئوس پارالیتیک به علت بیماری یا دارو ایجاد شده باشد، با درمان بیماری زمینه یا قطع دارو، ایلئوس درمان خواهد شد.

انسداد روده در نوزادان و کودکان

دکتر صابری با بیان اینکه انسداد روده در بچه‌ها را باید به در دو گروه سنی بچه‌های زیر 1 ماه و کودکان بزرگ‌تر بررسی کرد، می‌گوید:« علل بروز این بیماری در نوزادان با بروز آن در کودکان بسیار متفاوت است. این بیماری بیشتر در بچه‌های 3 ماهه تا 4 ساله بروز می‌کند.»

دکتر صابری درباره‌ی علائم انسداد روده در نوزادان توضیح می‌دهد:« نوزادان به‌طور طبیعی باید در 24 ساعت تا 36 ساعت اولیه دفع مکونیوم (مدفوع سیاه) داشته باشند و اگر در این مدت دفع مکونیوم انجام نشود، احتمال بروز انسداد روده بسیار زیاد است. اگر انسداد روده به مرور ادامه پیدا کند، علائم دیگری هم ظاهر می‌شود. عدم دفع گاز، استفراغ و بزرگ شدن غیر‌طبیعی شکم به صورت کاملا مشخص از علائم انسداد روده هستند.»

انسداد می‌تواند از دهان شروع شود و تا هر جای دستگاه گوارش (مری، معده، روده‌ی بزرگ و روده‌ی کوچک) ادامه داشته باشد. به همین دلیل بسته به محل انسداد علائم متفاوت هستند مانند زمانی که نوزاد هر چقدر شیر می‌خورد، عمل دفع انجام نمی‌دهد و همین باعث بزرگ شدن و ورم شکم می‌شود. به دنبال این جریان، نوزاد به شدت گریه و بی‌قراری می‌کند، به هیچ‌وجه آرام نمی‌شود و استفراغ صفراوی دارد.