بعد از لیزر کردن چشم ها چه مراقبت هایی لازم است؟
بعد از لیزر کردن چشم ها چه مراقبت هایی لازم است؟
لیزر کردن چشم ها اگر قرار است چشمهایتان را عمل لیزیک کنید، به نکاتی که در ادامه به آنها اشاره میکنیم، توجه کنید.بلافاصله بعد از جراحی، پوشش محافظی قبل از اتمام جراحی به شما داده میشود که چند شب اول باید هنگام خواب آنها را روی چشمهایتان قرار بدهید. این محافظها مانع از آن میشوند که در طول شب به چشمهایتان دست بزنید.چشمهایتان را ماساژ ندهید؛ تا هفت روز بعد از جراحی رعایت کردن این نکته بسیار مهم است. از آنجا که پس از جراحی سطح چشمها بسیار حساس است، فشار ناشی از این کار میتواند به چشمها آُسیب بزند. علاوه بر این ممکن است آلودگی دستها وارد چشم شود.
قطرههای تجویز شده را طبق دستور پزشک مصرف کنید، بعد از جراحی قطرههایی تجویز میشود که مصرف آنها مطابق دستور پزشک بسیار حائز اهمیت است. قبل ریختن قطره دستهایتان را بشورید و سعی کنید تا جایی که امکان دارد به صورت و چشمهایتان دست نزنید، با این کار احتمال عفونت را به حداقل میرسد.به اندازهی کافی استراحت کنید. وقتی خواب هستید، بدن زمانی برای تأمین قوای از دست رفته پیدا میکند. به همین جهت استراحت کافی در اولین روزهای بعد از جراحی اهمیت زیادی در روند بهبود دارد.در یک محیط تمیز بمانید، بعد از جراحی از مکانها پر دود، گرد و خاک یا محیطهایی که در آنها بخارات شیمیایی هست (مانند آزمایشگاهها، تاریکخانههای عکاسی و اتاقهای پرینت) دوری کنید.
لیزر چشم
عینک آفتابی بزنید، بعد از عمل لیزیک، چشمها نسبت به نور حساسند. از قرار گرفتن نور مستقیم و شدید خورشید دوری اجتناب کنید. وقتی از محیط بسته خانه خارج میشوید، فارغ از اینکه چه فصلی از سال است، عینک آفتابی بزنید. برخی پزشکان توصیه میکنند چند روز اول در محیطهای بسته هم از عینک آفتابی استفاده کنید.آرایش نکنید، یک روز قبل از جراحی و یک هفته بعد از آن از مواد آرایشی استفاده نکنید. آرایش چشم و لوسین، به چشم فشار میآورد و ممکن است این مواد وارد چشم بشوند که میتواند احتمال عفونت و درد را افزایش دهد.
از فعالیتهای بدنی سنگین خودداری کنید، بعد از عمل لیزیک حداقل تا دو هفته از فعالیت شدید فیزیکی، ورزشهای سنگین، و بخصوص بلند کردن وسایل سنگین خودداری کنید. توجه داشته باشید که برای حفظ سلامت چشم بعد از عمل رعایت کردن این نکته بسیار حائز اهمیت است.شنا و حمام آب داغ ممنوع، تا دو هفته بعد از جراحی، شنا کردن در استخر به علت کلر موجود در آب میتواند باعث سوزش چشم شود و شست و شو با آب داغ نیز ممکن است به چشم آسیب بزند.
صبور باشید، قدرت بینایی چند روز اول تا چند هفته ممکن است نوسان داشته باشد یا ممکن است زیر پلکها کمی احساس خشکی کنید. این شرایط طبیعی و گذراست و نیازی به نگرانی نیست.دکتر محمد کریم اسماعیلی فوق تخصص پیوند قرنیه در گفت وگو با خبرنگار بهداشت و درمان ایسنا منطقه علوم پزشکی تهران، اظهار داشت: عمل اصلاح لیزر بر روی تمامی افراد بالای 18 سال که طی 6 ماه شماره عینک آنها ثابت مانده باشد، در افراد با نزدیک بینی 1 تا 10 دیوپتر یا آستیگماتیسم کمتر از4 دیوپتر و همچنین افرادی که دوربینی 1 تا 6 دیوپتر دارند، قابل انجام است.
وی با اشاره به ممنوعیت عمل لیزیک در برخی افراد گفت: در صورت وجود بیماریهایی مانند قوز قرنیه، کدورت قرنیه، همچنین بیماریهایی مانند خشکی چشم، آب مروارید، آب سیاه، بیماریهای شبکیه و یا در افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده و بیماریهای رماتیسمی، زنان باردار و شیرده انجام این عمل ممنوع است.دکتر اسماعیلی تصریح کرد: افرادی که از لنز تماسی نرم استفاده میکنند، حداقل یک هفته قبل از انجام معاینات از لنز خود استفاده نکنند و برای کسانی هم که از لنز تماسی سخت استفاده میکنند، این زمان به مدت 3 هفته قبل از معاینه یا عمل لیزر افزایش پیدا میکند.
این جراح و متخصص چشم در تشریح چگونگی عمل لیزیک گفت: این عمل جراحی بسیار ساده و سرپایی بوده و با استفاده از قطره بیحسی انجام میشود و هیچگونه تزریقی انجام نمیگیرد. در هر چشم طول مدت جراحی حدود 5 دقیقه و طول مدت لیزر هم 5 تا 20 ثانیه است.دکتر اسماعیلی نسبت به مواردی که بعد از عمل باید رعایت شود، هشدار داد و گفت: خارش و مالیدن چشمها به خصوص در چند روز اول ممنوع است. پرهیز از شستشوی سر و صورت تا 24 ساعت، آرایش نكردن چشمها تا یک هفته و اجتناب از شنا در استخر و دریا تا یک ماه ضروری است.این متخصص و جراح چشم در مورد تماشای تلویزیون، مطالعه و کار با کامپیوتر در این افراد گفت: از هر زمانی که افراد بخواهند میتوانند، این کارها را انجام دهند. فقط در چند روز اول ممکن است بیماران دچار خستگی چشم شوند که ضرری برای چشم ندارد.
دکتر اسماعیلی در مورد عوارض عمل لیزیک گفت: اصلاح بیش از حد، دیدن هاله، ناراحتی در نگاه كردن به چراغ در شب، وجود مشکل دید به هنگام رانندگی در شب و سختی مطالعه از عوارض بعد از عمل لیزیک هستند که در هفتههای اول بعد از عمل وجود دارند و پس از گذشت چند هفته برطرف میشوند. از دیگر عوارض این عمل، عفونت قرنیه است که بسیار نادر بوده و ممکن است از هر 4000 نفر که تحت جراحی قرار میگیرند، یک نفر دچار عفونت قرنیه شود که اغلب با دارو بهبود مییابد.
این متخصص و جراح چشم در پایان خاطرنشان کرد: حدود دو درصد احتمال پیشرفت نزدیک بینی وجود دارد که این شرایط پس از 3 تا 6 ماه میتواند، مقداری پیشرفت کرده و یا اصلاح نشود كه در این صورت میتوان آن را مجدداً با لیزر اصلاح کرد.
جراحیهای عیوب انكساری چشم (رفراكتیو) كه شامل اصلاح دوربینی، نزدیكبینی، آستیگماتیسم، پیرچشمی و قوز قرنیه است و طی سالهای اخیر بسیار متداول شده است، عمری تقریبا 20 ساله دارد. اولین مطالعههای انسانی در این مورد را «اسپرانس» چشمپزشك و همكارانش در سال 1989 میلادی روی 10 بیمار نابینا با «اكزایمر لیزر» انجام دادند كه از نظر ترمیم زخم نتایج خوبی داشت. این عمل فقط كدورت مختصر قرنیه را به همراه داشت كه پس از مدتی كوتاه برطرف شد.
در سال1990 یك چشمپزشك به نام «میلر» و همكارانش 13 فرد بینا را مورد عمل جراحی پی.آر.کی قرار دادند كه نتایج همه جراحیها رضایتبخش بود. عارضه، همان كدورت گذرای قرنیه بود. در سال 1991 چشمپزشك دیگری به نام «گاتری» و همكارانش، نوع اولیه دستگاه اكزایمر را طراحی كردند و چشم 16 فرد نابینا و 120 بینا را مورد عمل جراحی قرار دادند.
«بوراتو» كه یك چشمپزشك بود، در سال 1992 با همكاری گروهی روش لیزیك را با ایجاد «میكروكراتوم» و برش ورقهای قرنیه، ابداع كرد. امروزه روشهای جراحی لیزیك، لازك و پی.آر.کی به شیوههایی بسیار رایج در دنیا از جمله در ایران تبدیل شدهاست. با وجود گسترش این شیوههای جراحی، هنوز هم ابهامهایی در مورد روشهای انجام آنها در ذهن بسیاری از داوطلبان جراحیهای عیوب انكساری چشم وجود دارد.
با دكتر پرویز زرینبخش، چشم پزشک و رییس مركز تحقیقات اپتیك و لنز ایران در این مورد گفتوگو كردهایم.
آقای دكتر! جراحی «لیزیک» چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟
جراحی لیزیك چشم برای اصلاح دوربینی، نزدیکبینی، آستیگماتیسم، پیرچشمی و قوز قرنیه انجام میشود. در این روش، ابتدا یک ورقه نازک به ضخامت 100 تا 150 میکرون به نام «فلپ» از قرنیه بریده و زیر آن لیزر میشود تا شماره چشم اصلاح شود. این برش یا با وسیله مکانیکیای به نام «میکروکراتوم» یا با نوع خاصی لیزر به نام «فمتوسکند» انجام میشود. فلپ برداشته شده را پس از این مراحل به جای خودش برمیگردانند. مزیت این روش آن است که بیمار بلافاصله پس از عمل، دید کامل دارد و بدون درد میتواند سرکارش برگردد و فعالیتهای روزانه خود را از سر بگیرد. در بسیاری از بیماران، ضخامت قرنیه نسبت به نمره چشم كم است و از طرف دیگر پس از برداشتن فلپ، ضخامت قرنیه کمتری برای چشم بیمار باقی میماند که این امر در آینده امکان عمل مجدد را كاهش میدهد. در حال حاضر روش لیزیك كمتر مورد توجه پزشكان است و آنها به جای شیوه لیزیك، روش لازك و
پی.آر.کی را به داوطلبان انجام اعمال جراحی رفع عیوب انكساری چشم توصیه میكنند.
لطفا در مورد روش «لازك» هم توضیح دهید. آیا لازك اصلاح شده روش لیزیك است؟
در روش لازک، ضخامت قرنیه برش داده نمیشود بلکه فقط لایه سطحی و بازگشتپذیر قرنیه به نام «اپیتلیوم» برداشته میشود، لیزر انجام میگیرد و بعد اپیتلیوم سر جایش گذاشته میشود و لنز پانسمانی در محلی كه لیزر در آن انجام شده، قرارمیگیرد. اپیتلیوم پس از حدود 4 روز دوباره ساخته و لنز پانسمانی برداشته میشود.از مزیتهای روش لازك آن است که پس از برداشتن اپیتلیوم 100 تا 150 میکرون ضخامت قرنیه بیمار باقیمیماند. این شیوه برای افراد دارای قرنیههای نازک و کسانی که به عمل جراحی مجدد چشم نیاز دارند، مفید است. با اینكه عمل بیشتر از 5 دقیقه طول نمیکشد و درد ندارد بیمار 2 روز پس از عمل احساس درد و سوزش میكند اما پس از 4 هفته، دید کامل وی به تدریج برمیگردد. لازك و پی.آر.کی نسبت به روش لیزیك قدیمیترند كه به دلیل مزایای آن دوباره رواج پیدا كردهاند.
و در روش پی.آر.کی؟
در روش پی.آر.کی مانند روش لازك در ضخامت قرنیه برش داده نمیشود، بلکه فقط لایه اپیتلیوم برداشته میشود و پس از لیزر، لنز پانسمانی روی آن قرار میگیرد. اپیتلیوم پس از حدود 4 روز دوباره ساخته و لنز پانسمانی برداشته میشود.
تفاوت روش لازك و پی.آر.کی چیست؟
در لازك، لایه اپیتلیوم برداشته میشود و دوباره بعد از انجام لیزر روی قرنیه قرار میگیرد، اما در روش پی.آر.کی لایه اپیتلیوم، به كلی برداشته میشود و اپیتلیوم تازه به شكل ترمیم، پس از4 روز جایگزین میشود. البته این 2 روش تاثیری در نتیجه عمل ندارند. انجام عمل لازك، طولانیتر از روش دیگر است و دید مقطعی در روزهای نخست پس از انجام عمل جراحی به خوبی روش پی.آر.کی نیست. جایگزینی اپیتلیوم نیز احتمال عفونت را افزایش میدهد. در مجموع بیشتر پزشكان روش لازك را به لیزیك ترجیح میدهند. هر چند روش پی.آر.کی شیوهای مرسومتر از لازك است، اما روش پی.آر.کی را به غلط به عنوان لازك ذكر میكنند.گفته میشود روش لازك و پی.آر.کی به تدریج در ایران در حال جایگزینی با روش لیزیك است. آیا این گفته را قبول دارید؟
بله، خوشبختانه روش لازك و پی.آر.کی در ایران از چند سال پیش متداولتر از لیزیک شده است. در کشورهای اروپایی و آمریکا نیز بیشتر پزشکان به این روش گرایش پیدا کردهاند.
با توجه به اینكه امروزه بیشتر پزشكان، روش لازك و پی.آر.کی را به داوطلبان اعمال جراحی اصلاح عیوب انكساری چشم توصیه میكنند، میتوانیم بگوییم، روش لیزیك منسوخ شده است؟
نه، روش لیزیك منسوخ نشدهاست. امروزه «فمتوسكند لیزر» (برداشتن لایهای از قرنیه با لیزر فمتوسكند) عمل لیزیك را با سهولت بیشتری امكانپذیر كرده است. این روش برای پیوند قرنیه، حلقه داخل قرنیه و دیگر اعمال مربوط به قرنیه نیز مفید است. روش حلقه داخل قرنیه تاحدی باعث كشش قرنیه میشود و با كاهش آستیگماتیسم و قوز قرنیه، تحمل لنز را راحتتر میكند ولی با توجه به فواید كم و عوارض زیاد آن، زیاد معمول نیست و در موارد محدودی انجام میگیرد. از طرف دیگر پزشكان هنوز هم به كسانی كه خواستار بهبود فوری و دید شفاف بلافاصله پس از عمل جراحی هستند یا افرادی كه دوربینی یا آستیگماتیسم شدید دارند، روش لیزیك را توصیه میكنند.
آیا لیزیک، لازک و پی.آر.کی از نظر هزینه درمان با یكدیگر متفاوت هستند؟
نه، این اعمال از نظر هزینه، تفاوت عمدهای با یكدیگر ندارند.
درد پس از اعمال جراحی لازك و پی.آر.کی ناشی از چیست؟
ناشی از برداشتن اپیتلیوم سطحی و در معرض هوا قرار گرفتن انتهای اعصاب حسی.